Dementie is een klinisch syndroom gekenmerkt door functieverlies in meerdere cognitieve domeinen, waarbij:

• functieverlies zodanig is dat het functioneren in het dagelijks leven eronder lijdt;
• wisselende combinaties van geheugenstoornis, afasie, apraxie, agnosie aanwezig kunnen zijn;
• er een stoornis is in uitvoerende functies (doelgericht handelen, plannen maken);
• er een vertraging is van handelen en denken.

 

Opmerking

Anders dan NHG-standaard: een geheugenstoornis hoeft niet obligaat aanwezig te zijn, meer aandacht voor zogenaamde cognitieve domeinen.

 

Signalering door	Verschijnsel
Patiënt zelf	Meldt verandering in zijn verstandelijke vermogens.
Omgeving patiënt	Meldt gedragsverandering bij patiënt.
Huisarts	Signaleert cognitieve en/of gedragsverandering waarbij gelet moet worden op: afwijken van langer bestaand(e) gedragspatroon of gewoonte; maken van vergissingen; moeite met formuleren; vaker bellen; horloge patiënt geeft niet de juiste tijd aan; patiënt is angstig; patiënt roept irritatie op.

 

Anamnese en hetroanamnese

Specifiek, 'cognitieve domeinen	Vragen
Geheugen en oriëntatie	Heeft u moeite afspraken te onthouden?
Ruimtelijke oriëntatie	Raakt u de weg wel eens kwijt bij logeren of op vakantie?
Taal en begrip	Heeft u vaak moeite om op bepaalde woorden te komen?
Praktische vaardigheden	Hoe gaat het met telefoneren, koffie zetten, administratie doen?
Herkenning	Heeft u moeite mensen te herkennen?
Planning	Zij er veranderingen opgetreden in het ondernemen van dingen?
Denken en handelen	Leest u de krant goed, kunt u de televisie goed volgen?
Algemeen	Let op lichamelijke klachten, comorbiditeit, medische voorgeschiedenis en voeding. Denk met name aan medicatie en/of intoxicatie.

Oriënterend lichamelijk en neurologisch onderzoek

Aanvullend visus en gehoor onderzoek.
Laboratorium onderzoek: vakje Delier op MCCH huisartsen labformulier.
 

Testen

Test	Commentaar
MMSE (Minimal Mental State Examination)	Kan door geïnstrueerde assistente. Als aanvulling zinvol, maar lage sensitiviteit met name bij hoger opgeleiden.
Kloktekentekst	Cijfers en de tijd ’10 over 3’ in een voorgetrokken 8 cm. cirkel laten intekenen.
Opmerking
MMSE en klokkentest + toelichting

 

 

Denk hierbij aan proces in cerebro, CVA, Parkinson, stoornis zintuigen, stoornis schildklier, hydratietoestand, cardiopulmonale problemen en de zogenaamde ‘DDD’: Dementie, Depressie, Delier, kenmerken hiervan:

 

 

Het bepalen en omschrijven van de behoefte aan voorlichting, lichamelijke, verpleegkundige en huishoudelijke verzorging en aan voorzieningen voor zorg wonen en welzijn. De uitvoering van de zorgdiagnostiek en het case-management wordt verzorgd door de huisarts of de praktijkondersteuner dan wel wordt de cliënt doorverwezen naar een instantie buiten de eigen praktijk conform de verwijswijzer.

 

 

In de volgende gevallen vindt consultatie of verwijzing plaats:

Bij vragen over diagnostiek of therapie

• als de huisarts er voor kiest de diagnostiek van dementie uit te besteden;
• bij cognitieve stoornissen of gedragsproblemen waarbij getwijfeld wordt aan de diagnose dementie;
• bij dementie met het vermoeden van een behandelbare of intracraniale afwijking;
• bij snel progressieve dementie of dementie op een leeftijd jonger dan 65 jaar;
• bij ernstige gedragsstoornissen of ernstige onrust zonder reactie op behandeling;
• bij vragen over mogelijke behandeling van patiënten met dementie;
• bij atypische dementiële beelden;
• bij het vermoeden van primair onderliggend neurologisch lijken, reeds bestaande hersenaandoening of andere aandoening die tot cognitieve stoornissen kunnen leiden.

 

Bij problemen met de verzorging

• bij toenemende verzorgingsbehoefte van de patiënt en / of dreigende overbelasting van de verzorger;
• bij ernstige dementie met verpleegbehoefte (indicatie verpleeghuisopname).

 

 

Alzheimer

Kenmerken	Medicamenteuze consequenties
Geleidelijk geheugen-verval met afasie, apraxie, agnosie of stoornis in uitvoerende functies.	Acetylcholinesterase-remmer in begin-stadium.

Vasculair

Kenmerken	Medicamenteuze consequenties
Acuut begin of sprongsgewijs geheugenverval met intacte herkenning, affectstoornissen; vaak andere neurologische verschijnselen.	Acetylsalicylzuur, adequate behandeling cerebrovasculaire risicofactoren (hypertensie, diabetes, etc.).

Lew body

Kenmerken	Medicamenteuze consequenties
Progressief; fluctuaties in cognitie/alertheid, visuele ahllucinaties en parkinsonisme.	Geen klassieke anti-psychotica, eventueel acetylcholinesteraseremmer.

Fronto-temporaal

Kenmerken	Medicamenteuze consequenties
Geen klassieke anti-psychotica, eventueel acetylcholinesteraseremmer.

Parkinson/dementie-complex

Kenmerken	Medicamenteuze consequenties
Eerst Parkinson, later traagheid, geheugenverval met intacte herkenning; geen afasie of apraxie.	Geen klassieke anti-psychotica, eventueel acetylcholinesteraseremmer. Cave delier door parkinsonmedicatie.

 

 

MMSE en klokkentest + toelichting

 

 

Deze werkafspraak is gemaakt namens de huisartsen regio Coevorden-Hardenberg en namens de neurologen, geriaters en specialisten ouderengeneeskunde van het Röpcke-Zweers Ziekenhuis Hardenberg.

 

De werkafspraak moet, mede op basis van nieuwe inzichten, als een aanvulling worden gezien op de NHG-standaard Dementie (M21, dec. 2003) en de herziene CBO consensus uit 2005 (DSM IV).

 

Maart 2009