Hematurie

Werkschema

Oorzaken hematurie

De oorzaak van hematurie kan zijn:
  • renaal, b.v. niercysten, glomerulonefritis, oncologische afwijkingen
  • post renaal, b.v. pyelonefritis, urethritis, cystitis, urolithiasis, BPH, oncologische afwijkingen
Het is raadzaam bij microscopische hematurie alert te zijn op mogelijke oorzaken zoals: trauma, medicatie, chlamydia infectie (hematurie door de daarbij optredende epididymitis/prostatitis) of mechanische factoren (langdurig op een zadel zitten en langdurig ophouden van de mictie geven een ongemerkte infectie).
Na extreme inspanning (sporten) kan (microscopische) hematurie optreden (hematurie tot 7 dagen na marathon).

 

BPH (benigne prostaat hyperplasie) kan diffuus bloedverlies geven.

Macroscopische hematurie is bijna nooit het gevolg van prostaatca.

Gebruik van antistolling is geen oorzaak voor hematurie; zoek onderliggende aandoening.

Geneesmiddelen zoals rifampicine, nitrofurantoïne en methyldopa kleuren de urine. Zij geven een verkleuring van de dipstick maar in het sediment bevinden zich geen erytrocyten.

Opsporing

De dipstick is een goed screeningsinstrument. Een negatieve dipstick betekent: geen hematurie.

De sensitiviteit van de test is 90-100 %. De specificiteit is veel minder: 60-70%, dwz veel fout positieven. Daarom dient een positieve dipstick te worden gevolgd door onderzoek van een urinesediment.

Voor het onderzoek van een urinesediment moet verse urine worden gebruikt (binnen 30 minuten na lozing bekijken), anders kunnen celelementen en cilinders al niet meer aantoonbaar zijn (dit is variabel en afhankelijk van de samenstelling van de urine). Tevens kan het al dan niet aanwezig zijn van dysmorfe ery’s de oorzaak van de hematurie deels ophelderen.

Het aantal erytrocyten  wordt geteld en daarnaast wordt er gekeken naar de aanwezigheid van erytrocytencilinders en dysmorfe erytrocyten (wijst op nefrogene origine).

Het gelijktijdig voorkomen van hematurie en proteïnurie wijst op een renale oorzaak.

Onderzoek door huisarts

Bij macroscopische hematurie:

Anamnese: hematurie in het begin of einde van de mictie of gedurende de hele mictie/duur/pijn/ mictieklachten/medicatie/bloedingen/roken (relatie met urotheliale tumoren)/“tampontest”(top rood, dan vaginaal bloedverlies, onderkant rood, dan bloed uit urinewegen).

Lichamelijk onderzoek: palpatie nieren/petechiën?/inspectie genitalia/rectaal toucher/ speculumonderzoek bij (postmenopauzale) vrouwen.

Laboratoriumbepalingen: Hb/creatinine/urinekweek.

De zin van PSA bepaling is op dit moment nog niet duidelijk.

Aanvullend onderzoek: X-buikoverzicht/echo nieren, blaas/ eventueel cytologie

Bij microscopische hematurie:

Anamnese: aanvullen met vragen naar traumata en extreme inspanningen.

Onderzoek: idem

Verwijzing naar uroloog

Verwijzing bij:

  • pijnloze macroscopische hematurie
  • macroscopische hematurie met recidiverende blaasontstekingen bij vrouwen
  • stolsels (geeft urineretentie, daardoor pijn)
  • leeftijd > 40 jaar, extra attentie bij rokers
  • bij persisterende microscopische hematurie

 

Spoedverwijzing bij veel bloedverlies zonder verbetering binnen 2-3 dagen (als wel snel verbetering: onderzoek van prostaat, sediment, evt. kweek)

 

Volledige werkafspraak

Bekijk hier de volledige werkafspraak hematurie